(Ankara: 09.01.2012)
ORSAM Su Araştırmaları Programı, May-Su A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Arif Demirer ile bir söyleşi gerçekleştirdi. Söyleşide, “acı su arıtımı” tekniğinin kullanıldığı ve TÜBİTAK projesi haline de gelmiş olan “Ekinambarı” projesi ele alındı. Mehmet Arif Demirer, tuzsuzlaştırılan acı suyun sulama, içme ve sanayi amacıyla kullanılabildiğini ve arıtmadan geriye kalan yoğunsuyun da değerlendirilerek çevreye hiçbir atık bırakılmadığını anlattı. Demirer, Türkiye’de acı suyun daha iyi değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, bu potansiyelin Türkiye için alternatif bir kaynak olabileceğini söyledi.
ORSAM: Sayın Demirer kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz?
Mehmet Arif Demirer: 1961 yılında Cambridge Üniversitesi, Makine Mühendisliğini bitirdim. Aynı konuda 1964 yılında yüksek lisans yaptım ve yüksek mühendis unvanını aldım. Bugüne kadar görev aldığım kurumlar ve yaptığım işler sırasıyla;
- 1966 - 1972 Mersin Leyland Kamyon fabrikası. Son görevi Fabrika Müdürü
- 1972 - 1974 Suudi Arabistan'da 30 konuttan oluşan bir mahallenin komple yapım yükleniciliği (altyapı + mobilya dahil) İnşaatta kullanılan tüm malzemeler (demir/çimento hariç, mobilya dahil) Türkiye'den ihraç edilmiştir.
- 1975 - 1995 Avusturya'nın Steyr Daimler Puch A.G. firmasının traktör biriminin Türkiye temsilciliği ve Adapazarı Zirai Donatım tesislerinde 55 bin Steyr traktörünün yapımı, yeni modellerin geliştirilmesi, satış sonrası teknik hizmetlerin koordinasyonudur.
1996 – 2011, Daha önce (1986) kurulmuş aile şirketi ALİNA ltd şti ile membranlı su tuzsuzlaştırma teknolojilerinin önce araştırılması, çeşitli büyüklüklerde Ters Ozmos cihazlarının ithalatı ve pazarlanması. DSİ Genel Müdürlüğü'nden 7 Eylül 2007 tarihinde Ekinanbarı tuzlu (acı) kaynak suyunun tahsisinin alınması - Tahsis: 400 lt/sn, 12.6 milyon ton/yıl
2007- 2011 MAY-SU A:Ş.'nin kurucu ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı
2009-2011 Ekinanbarı kaynak sauna ilişkin 7090218 sayılı TÜBİTAK Ar-Ge Projesinin Proje yürütücülüğüdür.
"Acı Su" nedir? Ülkemizde yaygın bir su kaynağı mıdır?
Acı su, çözünmüş katı madde (Total Dissolved Solids - TDS) 500 - 20 000 mg/lt olan, denizsuyuna kıyasla az tuzlu sulardır. İngilizcesi “Brackish Water” dır. Bu sular ya kuyu açarak ve enerji tüketerek yeraltından çıkarılır ya da Ekinambarı örneğinde olduğu gibi kendi enerjisi ile de yeraltından çıkan kaynak sularıdır.
Muğla il sınırları için bilinen acı su Kaynakları şöyledir:
-Ekinanbarı (Milas) Debi: 4 000 lt/sn, TDS: 8 000 mg/lt, Denizsuyu bileşimi
-Savran (Milas) Debi: 4 000 lt/sn, TDS: 12 500 mg/lt, sülfat içeriği çok yüksek % 35
-Akyaka (Muğla) Debi: 7 000 lt/sn, TDS: 3 000 mg/lt
-Ören (Gökova) Debi: 1 000 lt/sn, TDS: 5 000 mg/lt
Bu suların tümü en çok 2 kwst/ton (ürünsuyu tonu) tüketerek içme-kullanma-sulama suyuna dönüştürülebilir. Yatırım amortismanı dışında elektrik dahil tüm maliyet girdileri toplam 1 TL/ton mertebesindedir. Yatırımı ise 12 aylık tüketimde yaklaşık 20 krş/ton. DSİ Genel Müdürlüğü'nün ülke genelinde bir acı su envanter çalışması bulunduğunu sanıyorum. Yeraltı ları Daire Başkanlığından öğrenilebilir.
"Acı su" kullanılabilir mi? Kullanım alanları nerelerdir?
Tuzsuzlaştırılmak koşulu ile acı sular, içme-kullanma-sulama suyu olarak kullanılabilir. Tuzsuzlaştırma işleminden sonra elde kalan yoğunsuyun deşarjı bir sorun oluşturabilir.
Acı su arıtımı ile ilgili sizin projeniz nedir? Nerelerde uygulanıyor?
MAY-SU A.Ş. Projesi, Ekinambarı kaynak suyunun tuzsuzlaştırılarak milli ekonomiye kazandırılmasına yöneliktir.
Çıktıları ile size bilgi vereyim.
A: Sertliği 2 derece (Fransız) ve PH değeri 7.5 olan bir içme-kullanma-sulama suyu. Maliyeti 1 TL/ürün suyu tonu + Yatırım Finansmanının ton başına yansımasıdır.
B. Elde kalan Yoğun TDS'i Karadeniz deniz suyuna eşit (17 000 mg/lt) olan. Bu suyun PH değeri 8.0 - 8.5 arasında değişmektedir. yun tamamı balık yetiştiriciliğinde kullanılmıştır.
Böylelikle SIFIR ATIK hedefine % 100 ulaşılmış ve patent başvurusu yapılmış ve tescil edilmiştir.
C. Balık yetiştiriciliğinde, balık dışkısı ve tüketilmemiş yem ile organik açıdan kirlenen ve bu nedenle denize deşarj edilen havuz çıktı suları İstanbul Boğazı'nın Karadeniz kıyılarından getirtilen midyeler ile temizlenmiş ve en az defa kullanılmıştır. Böylelikle su ve enerji tasarrufu sağlanmıştır. Midyeler yavrulamış ve yavrular yaşamıştır. Bu, yörede balık yanı sıra midye yetiştiriciliğinin de yapılabileceğini göstermiştir.
D. Boşa akan Ekinambarı ham kaynak suyu homojen bir şekilde (oksijen jeneratörü kullanarak) oksijenlendirilecek ve komşu toprak havuz işletmelerine, yeraltından su çıkarmak yerine, uygun fiyatla verilecektir.
Acı su arıtımın çevresel etkileri nedir? Arıtmadan arta kalanlara nasıl bir işlem uygulanıyor?
Her acı suyun elde kalan yoğunsuyu başka bir sektörde kullanılamayabilir. Örneğin komşu köy Savran'da çıkan acı suyun bileşiminde çok yüksek oranda sülfat bulunmaktadır. Bu suyun tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğun suyun sülfat içeriği, balık yetiştiriciliğinde kullanılmasına izin vermeyebilir.
Ayrıca Akyaka kaynak suyunun TDS değeri düşük olduğundan, o suyun tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğunsu ile ancak ülkemizde bulunmayan tatlı su levreği yetiştiriciliği yapılabilir.
Acı suların değerlendirilmesinde önce çok iyi bir kimyasal analiz yapılmalı ve gerek ürün suyunun gerekse elde kalan yoğun suyun özellikleri dikkatle tespit edilmelidir.
Netice olarak şu söylenebilir ki, Türkiye’nin acı su potansiyeli alternatif bir kaynak olabilir. Bu nedenle söz konusu potansiyel daha iyi değerlendirilmeyi hak ediyor.
Acı su ve deniz suyunu kıyaslamasını yapabilir misiniz? Arıtmalarını da maliyet ve çevresel olarak kıyaslayabilir misiniz?
Acı sular (Muğla ilinde) TDS değerleri 3 000 ila 12 500 mg/lt olan sulardır. Deniz suyu tuzluluk oranları ülkemizde şu şekilde değişmektedir:
Karadeniz: 17 - 18 000 mg/lt, Enerji: ortalama 2 kwst/ton
Marmara: 24 000 mg/lt, Enerji: 2.5 kwst/ton
Ege: 26 000 ila 38 000 mg/lt, Enerji: 2.5 ila 3 kwst/ton
Akdeniz 39 000 mg/lt, Enerji: 3 kwst/ton
Diğer maliyet unsurları (yatırım hariç) sabittir.
Yatırım:
Ekinanbarı kaynak suyu: 1 750 ton/gün. Ters Ozmos cihazı: 150 000 Euro + kdv
Deniz suyu: 1 750 ton/gün Ters Ozmos cihazı: 500 000 Euro + kdv
Genel olarak: acı suların tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğun sular, Ekinambarı örneğinde olduğu gibi bir başka sektörde değerlendirilmese bile, TDS'leri deniz suyundan daha düşük olacağı için sorun yaratmak denize deşarj edilebilirler.
Buna karşı deniz suyunun tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğun suyun TDS'i 60 000 mg/lt ve daha yüksek olacağından derin deniz deşarjı yapılmalıdır. Bu da çok masraflı olabilir.
Başka projeleriniz var mı?
Ekinambarı kaynak suyunun ticarileştirilmesi konusunda karşılaştığımız engeller aşıldığı takdirde, bir sonraki projemiz, Bodrum Yarımadası’nın evsel atıklarının (çöp) ayrıştırılarak değerlendirilmesidir. Özellikle restoran ve otellerin organik atıkları çok kolay organik gübreye dönüşebiliyor. Araştırması yapılmıştır.
Ayrıca ürün suyu ile geniş bir zeytinlik sulama projemiz bulunmaktadır. Bu proje Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü ile birlikte ele alınacaktır.
Vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.
Ben teşekkür ederim.
* Bu röportaj ORSAM Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden tarafından 9 Ocak 2012 tarihinde ORSAM, Ankara’da yapılmıştır.
ORSAM Su Araştırmaları Programı, May-Su A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Arif Demirer ile bir söyleşi gerçekleştirdi. Söyleşide, “acı su arıtımı” tekniğinin kullanıldığı ve TÜBİTAK projesi haline de gelmiş olan “Ekinambarı” projesi ele alındı. Mehmet Arif Demirer, tuzsuzlaştırılan acı suyun sulama, içme ve sanayi amacıyla kullanılabildiğini ve arıtmadan geriye kalan yoğunsuyun da değerlendirilerek çevreye hiçbir atık bırakılmadığını anlattı. Demirer, Türkiye’de acı suyun daha iyi değerlendirilmesi gerektiğini belirterek, bu potansiyelin Türkiye için alternatif bir kaynak olabileceğini söyledi.
ORSAM: Sayın Demirer kendinizden kısaca bahsedebilir misiniz?
Mehmet Arif Demirer: 1961 yılında Cambridge Üniversitesi, Makine Mühendisliğini bitirdim. Aynı konuda 1964 yılında yüksek lisans yaptım ve yüksek mühendis unvanını aldım. Bugüne kadar görev aldığım kurumlar ve yaptığım işler sırasıyla;
- 1966 - 1972 Mersin Leyland Kamyon fabrikası. Son görevi Fabrika Müdürü
- 1972 - 1974 Suudi Arabistan'da 30 konuttan oluşan bir mahallenin komple yapım yükleniciliği (altyapı + mobilya dahil) İnşaatta kullanılan tüm malzemeler (demir/çimento hariç, mobilya dahil) Türkiye'den ihraç edilmiştir.
- 1975 - 1995 Avusturya'nın Steyr Daimler Puch A.G. firmasının traktör biriminin Türkiye temsilciliği ve Adapazarı Zirai Donatım tesislerinde 55 bin Steyr traktörünün yapımı, yeni modellerin geliştirilmesi, satış sonrası teknik hizmetlerin koordinasyonudur.
1996 – 2011, Daha önce (1986) kurulmuş aile şirketi ALİNA ltd şti ile membranlı su tuzsuzlaştırma teknolojilerinin önce araştırılması, çeşitli büyüklüklerde Ters Ozmos cihazlarının ithalatı ve pazarlanması. DSİ Genel Müdürlüğü'nden 7 Eylül 2007 tarihinde Ekinanbarı tuzlu (acı) kaynak suyunun tahsisinin alınması - Tahsis: 400 lt/sn, 12.6 milyon ton/yıl
2007- 2011 MAY-SU A:Ş.'nin kurucu ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı
2009-2011 Ekinanbarı kaynak sauna ilişkin 7090218 sayılı TÜBİTAK Ar-Ge Projesinin Proje yürütücülüğüdür.
"Acı Su" nedir? Ülkemizde yaygın bir su kaynağı mıdır?
Acı su, çözünmüş katı madde (Total Dissolved Solids - TDS) 500 - 20 000 mg/lt olan, denizsuyuna kıyasla az tuzlu sulardır. İngilizcesi “Brackish Water” dır. Bu sular ya kuyu açarak ve enerji tüketerek yeraltından çıkarılır ya da Ekinambarı örneğinde olduğu gibi kendi enerjisi ile de yeraltından çıkan kaynak sularıdır.
Muğla il sınırları için bilinen acı su Kaynakları şöyledir:
-Ekinanbarı (Milas) Debi: 4 000 lt/sn, TDS: 8 000 mg/lt, Denizsuyu bileşimi
-Savran (Milas) Debi: 4 000 lt/sn, TDS: 12 500 mg/lt, sülfat içeriği çok yüksek % 35
-Akyaka (Muğla) Debi: 7 000 lt/sn, TDS: 3 000 mg/lt
-Ören (Gökova) Debi: 1 000 lt/sn, TDS: 5 000 mg/lt
Bu suların tümü en çok 2 kwst/ton (ürünsuyu tonu) tüketerek içme-kullanma-sulama suyuna dönüştürülebilir. Yatırım amortismanı dışında elektrik dahil tüm maliyet girdileri toplam 1 TL/ton mertebesindedir. Yatırımı ise 12 aylık tüketimde yaklaşık 20 krş/ton. DSİ Genel Müdürlüğü'nün ülke genelinde bir acı su envanter çalışması bulunduğunu sanıyorum. Yeraltı ları Daire Başkanlığından öğrenilebilir.
"Acı su" kullanılabilir mi? Kullanım alanları nerelerdir?
Tuzsuzlaştırılmak koşulu ile acı sular, içme-kullanma-sulama suyu olarak kullanılabilir. Tuzsuzlaştırma işleminden sonra elde kalan yoğunsuyun deşarjı bir sorun oluşturabilir.
Acı su arıtımı ile ilgili sizin projeniz nedir? Nerelerde uygulanıyor?
MAY-SU A.Ş. Projesi, Ekinambarı kaynak suyunun tuzsuzlaştırılarak milli ekonomiye kazandırılmasına yöneliktir.
TÜBİTAK ile işbirliğinizi anlatabilir misiniz? Ayrıca, Acı su arıtımından sertlik, ph bakımından kalite özellikleri nedir?
7090218 sayılı TÜBİTAK Projesi, Ekinambarı tuzlu kaynak suyunun tüm teknik özelliklerinin belirlenmesi ve Elde Kalan Yoğun yun balık yetiştiriciliğinde kullanılabilirliğinin araştırılması hedefine yönelik bir Ar-Ge projesiydi. Çalışma 1.10.2009 tarihinde başladı, 30 Eylül 2011 tarihinde TÜBİTAK'a teslim edildi.
7090218 sayılı TÜBİTAK Projesi, Ekinambarı tuzlu kaynak suyunun tüm teknik özelliklerinin belirlenmesi ve Elde Kalan Yoğun yun balık yetiştiriciliğinde kullanılabilirliğinin araştırılması hedefine yönelik bir Ar-Ge projesiydi. Çalışma 1.10.2009 tarihinde başladı, 30 Eylül 2011 tarihinde TÜBİTAK'a teslim edildi.
Çıktıları ile size bilgi vereyim.
A: Sertliği 2 derece (Fransız) ve PH değeri 7.5 olan bir içme-kullanma-sulama suyu. Maliyeti 1 TL/ürün suyu tonu + Yatırım Finansmanının ton başına yansımasıdır.
B. Elde kalan Yoğun TDS'i Karadeniz deniz suyuna eşit (17 000 mg/lt) olan. Bu suyun PH değeri 8.0 - 8.5 arasında değişmektedir. yun tamamı balık yetiştiriciliğinde kullanılmıştır.
Böylelikle SIFIR ATIK hedefine % 100 ulaşılmış ve patent başvurusu yapılmış ve tescil edilmiştir.
C. Balık yetiştiriciliğinde, balık dışkısı ve tüketilmemiş yem ile organik açıdan kirlenen ve bu nedenle denize deşarj edilen havuz çıktı suları İstanbul Boğazı'nın Karadeniz kıyılarından getirtilen midyeler ile temizlenmiş ve en az defa kullanılmıştır. Böylelikle su ve enerji tasarrufu sağlanmıştır. Midyeler yavrulamış ve yavrular yaşamıştır. Bu, yörede balık yanı sıra midye yetiştiriciliğinin de yapılabileceğini göstermiştir.
D. Boşa akan Ekinambarı ham kaynak suyu homojen bir şekilde (oksijen jeneratörü kullanarak) oksijenlendirilecek ve komşu toprak havuz işletmelerine, yeraltından su çıkarmak yerine, uygun fiyatla verilecektir.
Acı su arıtımın çevresel etkileri nedir? Arıtmadan arta kalanlara nasıl bir işlem uygulanıyor?
Her acı suyun elde kalan yoğunsuyu başka bir sektörde kullanılamayabilir. Örneğin komşu köy Savran'da çıkan acı suyun bileşiminde çok yüksek oranda sülfat bulunmaktadır. Bu suyun tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğun suyun sülfat içeriği, balık yetiştiriciliğinde kullanılmasına izin vermeyebilir.
Ayrıca Akyaka kaynak suyunun TDS değeri düşük olduğundan, o suyun tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğunsu ile ancak ülkemizde bulunmayan tatlı su levreği yetiştiriciliği yapılabilir.
Acı suların değerlendirilmesinde önce çok iyi bir kimyasal analiz yapılmalı ve gerek ürün suyunun gerekse elde kalan yoğun suyun özellikleri dikkatle tespit edilmelidir.
Netice olarak şu söylenebilir ki, Türkiye’nin acı su potansiyeli alternatif bir kaynak olabilir. Bu nedenle söz konusu potansiyel daha iyi değerlendirilmeyi hak ediyor.
Acı su ve deniz suyunu kıyaslamasını yapabilir misiniz? Arıtmalarını da maliyet ve çevresel olarak kıyaslayabilir misiniz?
Acı sular (Muğla ilinde) TDS değerleri 3 000 ila 12 500 mg/lt olan sulardır. Deniz suyu tuzluluk oranları ülkemizde şu şekilde değişmektedir:
Karadeniz: 17 - 18 000 mg/lt, Enerji: ortalama 2 kwst/ton
Marmara: 24 000 mg/lt, Enerji: 2.5 kwst/ton
Ege: 26 000 ila 38 000 mg/lt, Enerji: 2.5 ila 3 kwst/ton
Akdeniz 39 000 mg/lt, Enerji: 3 kwst/ton
Diğer maliyet unsurları (yatırım hariç) sabittir.
Yatırım:
Ekinanbarı kaynak suyu: 1 750 ton/gün. Ters Ozmos cihazı: 150 000 Euro + kdv
Deniz suyu: 1 750 ton/gün Ters Ozmos cihazı: 500 000 Euro + kdv
Genel olarak: acı suların tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğun sular, Ekinambarı örneğinde olduğu gibi bir başka sektörde değerlendirilmese bile, TDS'leri deniz suyundan daha düşük olacağı için sorun yaratmak denize deşarj edilebilirler.
Buna karşı deniz suyunun tuzsuzlaştırılması sonunda elde kalan yoğun suyun TDS'i 60 000 mg/lt ve daha yüksek olacağından derin deniz deşarjı yapılmalıdır. Bu da çok masraflı olabilir.
Başka projeleriniz var mı?
Ekinambarı kaynak suyunun ticarileştirilmesi konusunda karşılaştığımız engeller aşıldığı takdirde, bir sonraki projemiz, Bodrum Yarımadası’nın evsel atıklarının (çöp) ayrıştırılarak değerlendirilmesidir. Özellikle restoran ve otellerin organik atıkları çok kolay organik gübreye dönüşebiliyor. Araştırması yapılmıştır.
Ayrıca ürün suyu ile geniş bir zeytinlik sulama projemiz bulunmaktadır. Bu proje Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü ile birlikte ele alınacaktır.
Vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.
Ben teşekkür ederim.
* Bu röportaj ORSAM Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden tarafından 9 Ocak 2012 tarihinde ORSAM, Ankara’da yapılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder